Yusuf Yavuz
Isparta kent merkezinde bulunan tarihi Kutlu Bey (Ulu) Camii’nin geçmişi 14. yüzyıla uzanıyor. 1889’da yıkılan cami, daha sonra yeniden inşa edilerek 1904 yılında ibadete açıldı. Kentin en eski camisi olarak bilinen tarihi yapının yeniden inşası iki yıl sürmüştü. Ancak Şubat 2023’te restorasyona alınarak ibadete kapatılan tarihi camideki çalışmanın 25 Mart 2025 tarihinde bitmesi gerekirken hala tamamlanmamış olması halkın tepkisini çekiyor. Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından Akçaylar Restorasyon adlı özel bir şirkete verilen restorasyon ihalesinde uzun süre çalışma yapılmadığını belirten vatandaşlar, Ramazan Bayramı’nda ibadete açılması beklenen Kutlu Bey Camii’ndeki restorasyon çalışmasının ne zaman biteceği konusunda yetkililerden açıklama talep etti.
KENT MERKEZİNİN 600 YILLIK HAFIZASI
Tarihi kaynaklara göre yapımı Selçuklu dönemine kadar uzanan Isparta’daki Kutlu Bey Camii, halk arasında Ulu Cami adıyla anılıyor. Selçuklu döneminde inşa edildiği düşünülen caminin yerinde, Osmanlı döneminde Eğirdir Valisi olan Kutlu Bey tarafından 1429 yılında yeniden inşa edilen cami, kentin güneyindeki Sidre Dağı’ndan getirilen sedir ağaçlarından elde edilen ahşap direklerin üzerinde yükselmiş. Kırma çatılı olarak inşa edilen cami, kadir geceleri ve kutsal günlerde halk arasında yoğun rağbet edilen bir dini mekâna dönüşmüş.
1899’DA YIKILARAK YENİDEN İNŞA EDİLDİ
Isparta Tarihi’nin yazarı Böcüzade Süleyman Sami, halkın Kutlu Bey Camii’ndeki büyük Vav harfinin altında evliyaların toplandığına ve birlikte Hicaza gittiklerine inandığı için burada dua ettiklerini aktarıyor. Yüzlerce yıl ayakta kalan Kutlu Bey Camii’nde 19. yüzyılın sonlarında onarım yapılması gündeme geldi. O dönem Isparta Belediye Reisi olan Böcüzade, 1899 yılında caminin mihrap tarafındaki ahşap direklerin yenilenmesi için başlatılan onarımın, caminin yıkılmasına kadar gittiğini aktarıyor:
YAPIMI 2 YIL SÜRDÜ, 1904 RAMAZAN’INDA İBADETE AÇILDI
“Bu sırada Isparta Mutasarrıfı bulunan İzmitli Hüseyin Hüsnü Bey, doğruluk ve çalışmalarıyla halkın güvenini ve sevgisini kazanmış bir kişi olarak hurafelere inananları aydınlatmak ve ikna etmek suretiyle camiyi tamamen yıktırıp, Padişah II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yılı anısına Ayasofya’ya benzer kâgir ve çok kubbeli olarak yeniden yapılmasına karar vermiş, halk, esnaf ve etraftan yüzden fazla kişiyi toplayarak de 500 küsur lira toplayarak adının Hamidiye cami olması için izin almış hemen yıktırarak yenisinin yapımına başlamıştı. Yerli, ot taşı denilen taştan sütunlar, köfke taşından beden duvarları ile iki yılda cami yapılmış, 1904 yılında bitirilerek Ramazan başında ibadete açılmıştır.”
KADINLAR ARAZİLERİ VE ZİYNETLERİNİ CAMİYE BAĞIŞLADI
Kutlu Bey Camii’nin yeniden yapılmasını ardından açılışında manzum bir söylev okuduğunu ve her satırının âmin sesleriyle karşılanarak büyük bir cemaat tarafından dinlendiğini yazan Böcüzade Süleyman Sami’nin Isparta Tarihi kitabında aktardığı notlarda, Kutlu Bey Cami’nin yeniden inşasında halkın seferber olduğunu ortaya koyuyor. Hacı Vesile Hanım adında bir kadının 400 liralık emlak ve arazisini, birçok kadının ise ziynetlerini hediye ettiği caminin inşası için 2 bin lira malzeme parası sağlandığı belirtiliyor:
RUM MİMAR’IN CENAZESİ İÇİN MÜSLÜMANLAR BAĞIŞ TOPLADI
“Caminin yapımında emeği geçen Bayındırlık Müdürü Mühendis Kalfaoğlu Yanko Efendi’ye 25 lira değerinde bir saat, bir kat elbise, diğer usta ve kalfalara da birer kat elbise hediye edilmiştir. Küçük büyük herkes gücü yettiğince camiye hibe ve yardımda bulunmuşlar, camide cenaze namazı kılınanların halı bağışları da cami bağış defterine yazılmıştır. Camini mimarı Yanko Efendi öldüğünde Müslümanlar da bağış yaparak cenazesini İstanbul’a göndermişlerdir.”
KUTLU BEY CAMİİ’NİN RESTORASYONU İNŞASINDAN UZUN SÜRDÜ
Kent tarihinde önemli bir yeri olan Isparta Kutlu Bey Camii, 1914 depreminde yıkılmasının ardından 1922’de yeniden inşa edildi. Ancak caminin 1904 yılındaki inşası 2 yıl sürerken, Şubat 2023 tarihinde başlatılan restorasyon çalışmasının üzerinden 2 yıldan fazla bir süre geçmesine karşın halen bitirilememesi vatandaşların tepkisini çekiyor.
SÖZLEŞME SÜRESİ 25 MART’TA DOLDU, VATANDAŞ AÇIKLAMA BEKLİYOR
Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün 13 milyon 560 bin TL bedelle Akçaylar Restorasyon adındaki özel şirkete ihale ettiği restorasyon projesinin sözleşme tarihi 20 Şubat 2023. Toplam 600 günde tamamlanacağı açıklanan Restorasyon projesinin, sözleşmeye göre 25 Mart 2025 tarihinde bitirilmesi gerekiyordu. Ancak tarihi cami ve çeşmesini kapsayan restorasyon projesinin yaklaşık yüzde 50-60 oranında tamamlanmış olduğunun görüldüğünü söyleyen vatandaşlar, “Restorasyon yapılacak diye camiyi ibadete kapattılar, iki yılda tamamlanması gereken çalışmalar hala bitirilemedi. Kış boyunca sadece bazı zamanlarda çalışma yapıldığını gördük. Daha kubbelerin olduğu bölümdeki çalışma bile tamamlanmış değil. Ramazan Bayramında bayram namazını camimizde kılmak istiyorduk. Ancak görünüşe göre restorasyon ancak bir sonraki yılın bayramına tamamlanacak gibi. Çünkü çalışmalar düzenli olarak devam etmiyor. Arada bir çalışma oluyor, sonra bir bakıyoruz kimse yok. Bu konuda yetkililerden denetim ve açıklama talep ediyoruz” görüşünü dile getirdi.
SÜRE ARTIMLARIYLA MALİYETLER ŞİŞİRİLİYOR
Restorasyon projelerinde yüklenici firmalarının süre uzatımı talep ederek maliyetleri yükseltmesi tartışma konusu oluyor. Sözleşme bedelinin ikiye, üçe katlandığı bazı projelerde kamu zararı olduğu iddia edilirken, söz konusu projeler Sayıştay’ın da radarında. Avan projeler üzerinden ihaleye çıkılması, çalışmalar sürerken yapılan değişikliklerle maliyetlerin şişirilmesine neden oluyor. Isparta Kutlu Bey Camii’ndeki restorasyon projesi için süre artımı yapılıp yapılmadığı bilinmiyor.
VAKIFLAR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN HENÜZ AÇIKLAMA GELMEDİ
Öte yandan Isparta Valisi Abdullah Erin, 7 Mart’ta tarihi camideki restorasyon çalışmalarını incelemiş, ilgili şirket yetkililerinden bilgi almıştı. Ancak restorasyon çalışmasının ne zaman tamamlanacağına ilişkin bir açıklama yapılmadı. Konuyla ilgili bilgi ve görüşüne başvurduğumuz Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğü yetkililerinden de henüz bir açıklama gelmedi.
*Böcüzade Süleyman Sami, ‘Kuruluşundan Bugüne kadar Isparta Tarihi’. Serenler Yayını, İstanbul 1983, sf. 73-76.
