Anadolu Kültürel Girişimcilik, 2016 yılında kazandığı ihale sonucu T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı müze ve ören yerlerindeki ticari alanları Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü (DÖSİMM) adına işletiyor. 190 mağazası ile dünyada en fazla şehirde ve sayıda müze mağazası olan girişim, mağazalarında takı, oyuncak, dekoratif ürünler, kitaplar, replikalar, kırtasiye ürünleri gibi yaklaşık 8.000 farklı ürünü satışa sunuyor. Efes, Göbeklitepe gibi çok ziyaretçi alan müzelerin yanındaki mağazaların yanında, pek çok kişinin adını duymadığı, popülaritesi ve ziyaretçisi daha düşük Mersin Kalnıldivane, Tlos, Teos, Titus Tüneli, Kütahya Aizonai gibi yerlerdeki mağazalarında da yaklaşık 500 personelleriyle 365 gün hizmet veriyorlar.
Kaçırılan eserler için müze mağazalarda farkındalık
Türkiye’den kaçırılan eserlerin replikasını ve hikayeleri konusunda müzeye gelen ziyaretçilerde farkındalık oluşturmayı amaç edindiklerini belirten Bağlıkaya Muğla Datça’daki Knidos antik kentindeki mağazada Türkiye’den kaçırılan ve şu an British Museum’un en değerli parçalarından biri olan Knidos Aslanı’nın repkilasını ve ait olduğu topraklardan çıkarılış hikayesini sunduklarını söylüyor. Yaşar Yılmaz'ın Anadolu'nun Gözyaşları kitabını Türkçe ve İngilizce baskısını yaparak tüm müze mağazalarda satışa sundukları bilgisini veren Bağlıkaya bu sayede Anadolu’dan yurtdışına götürülen eserlerle ilgili yağmanın hikayesini duyurmaktan gurur duyduklarını anlatıyor
‘Osman Hamdi Bey’in Öteki Yüzü’ne Bakanlık sansürü
Bağlıkaya müze mağazalarında sergilenen ürünlerle ilgili karşılaştıkları bir sansürü ise şu sözlerle aktarıyor. “Yaşar Yılmaz'ın devam çalışması niteliğinde 'Osman Hamdi Bey'in Öteki Yüzü' kitabı da var ancak anlamadığım şekilde bu kitabı müzelerde raflara koyduğumuz anda Kültür ve Turizm Bakanlığı ve bazı müze müdürlerinden çok sert tepkiler geldi ve kaldırmak zorunda kaldık. Osman Hamdi Bey biraz dokunulmaz anladığım kadarıyla! Bu kitap onun bu eser kaçırılma sürecindeki ihmali hatta dahliyle ilgili durumları sorguluyordu. 'Hayır bu yazılanlar doğru değildir, bu da kanıtı' gibi bir çalışma öne sürmeden sadece 'bu ayıp, bu rezalet' gibi tepkilerle kitap kaldırılıp yasaklandı.
“DEM Müzecilik bir hukuk skandalı”
Bağlıkaya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın son bir yıldır devreye soktuğu 2023 yılında Efes Antik Kenti ve Ayasofya Deneyim Müzesi’ni açan Astel Şirketler Grubu’na ait DEM Müzecilik ile ilgili yaşadıkları sıkıntıları ise şu sözlerle ifade ediyor: “DEM müzecilik işi hukukun olduğu hiçbir ülkede olmayacak bir skandal. Biz 2016 yılında bir ihale kazanarak müze mağazalarının işletme sorumluluğunu aldık. DEM müzecilik olaylarından sonra biz yıllardır Bakan Bey'in bize eziyet etme sebebini de böylece anlamış olduk. Tabi koskoca bakan dostları ihaleye girip eşit şartlarda yarışacak değil ya gidip iyi iş yapan, ziyaretçisi bol yerlere, binlerce yıllık antik kentlere binalarını dikerler. Yine de iş yapamaz, istedikleri karı elde edemezlerse, normal biletin içine ücretlerini yedirip paralarını alırlar, eleştiri olursa da Las Vegas'tan ödül aldık derler, olur biter. DEM Müzecilik önce Ayasofya Cami'sine bilet kesmeye başladı, ardından Efes Antik Kenti'ne kocaman bir bina diktiler ve orada ticari haklar bizim olmasına rağmen mağaza da açarak bizim sattığımız ürünlerin satışına başladılar. Mağazamızda bir problem olduğunda çivi çaktırmayan müze müdürü ve yönetimi de bunlar yaşanırken hiçbir şey yapmadı hatta gidip açılış kurdelesi kesti. Biz de konuyu yargıya taşıdık. Aynı projeleri şimdi Pamukkale'de yapmak istiyorlar. İşin kısası DEM Müzecilik, sadece ziyaretçisi yüksek olan antik kentleri seçerek ve müzelerde hiçbir engele takılmadan 'dijital müze' başlığı altında ticaret yapıyor. Hatta Efes'te işleri kötü gidince birleşik bilet uygulaması başlattılar. Antik kente gidenler DEM’in müzesine girse de girmese de buraya giriş ödemesi yapmak zorunda kalıyor.
40 Euro biletin 17 Euro’su DEM Müzecilik’e
DEM Müzecilik’in Efes Ören Yeri’ndeki müze biletleme uygulaması ile ilgili İzmir Kruvaziyer ve Deniz Turizmi Derneği Başkanı Korhan Bilgin de geçtiğimiz günlerde şu sözlerle şikayetçi olmuştu: “Efes Ören Yeri’nin içine bir Deneyim Müzesi yaptılar. Ayasofya’da ve Kapadokya’da da var. Efes’teki bu müzenin bakanın bir yakınının olduğu iddia ediliyor. Her giren turist bu müzeye 17 Euro ödüyor. İnsanların bu müzeye vakit ayırmak gibi bir zamanı yok. Müzenin önünde uzun kuyruklar oluşuyor ve insanlar müzeye girmekten vazgeçiyor. 17 Euro'nun yararlanamadıkları bir hizmete gittiğini bile bile bu parayı ödüyorlar. Bu da haliyle tepkiye neden oluyor. Geçen sene 23 Euro'ydu, bu yıl 40 Euro oldu. Ama aradaki bu zam devletin cebine girmiyor”.
