Hollanda’nın Başkenti Amsterdam’da 2021’de silahla vurularak öldürülen gazeteci Peter R. de Vries için kentin kalbi durumundaki en işlek meydana anıt dikildi.
Leidseplein Meydanı, Amsterdam'ın en bilinen noktalarından biri. Lokantalar, kafeler, barlar, gece kulüpleri, konser salonlarının çevresinde yoğunlaştığı bu meydan, aynı zamanda önemli bir kavşak konumunda. Bu yüzden günün 24 saati hareketli.
Geçen yıl Leidseplein Meydanı’nın ortasında bir inşaata başlanmıştı. Güvenlik çemberi içinde, örtülerle kapatılmış alanda bir şeyler yapılıyordu. Aynı zamanda tarihi önemi de olan meydandaki inşaatı garipsemiş, ‘‘Ne olabilir’’ demiştim.
‘‘TÜM AKINTILARA KARŞI’’
Bu gelişimde o noktada, dirsek altlarından kesilmiş dev iki el heykelinin yükseldiğini gördüm.
Ellerin ve kolların dış yüzeyleri yazılarla dolu, iki el. Çevresine bakınırken anıtı anlatan yerdeki yazıtı gördüm.
Flemenkçe ve İngilizce olarak yazılmış. Flemenkçe olan bölüm ‘‘Tegen Alle Stromen In’’ (Tüm Akıntılara Karşı), İngilizce olan bölüm ‘‘Agains the Tide’’ (Akıntıya Karşı) başlığını taşıyor.
Açıklamanın giriş cümlesinde ‘‘misdaad journalist Peter R. de Vries’’ (suç gazetecisi Peter R. Vries) ifadesini görünce durumu kavradım. Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da, 6 Temmuz 2021’de silahlı saldırı sonucu öldürülen gazeteci Peter R. (Rudolf) de Vries'in anısına, şehrin en işlek ve bilinen meydanlarından Leidseplein'de anıt dikilmişti.
Anıt 15 Temmuz’da yoğun katılımla açılmış. Açılışa Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema, anıtı yapan sanatçı Rini Hurkmans ve Peter R. de Vries'in ailesi de katılmış. Açılıştaki konuşmalarda, Peter R. de Vries’in tüm akımlara karşı, sözüyle ve eylemiyle adaletle adaletsizlik arasında kalan insanları savunduğu; bunu cesaretle, kararlılıkla ve azimle yaptığı vurgulanmış.
‘‘Tüm Akıntılara Karşı’’ adı verilen anıtın, diğer insani değerlerin yanı sıra adaleti, şefkati ve kararlılığı ifade ettiği belirtiliyor. 2.85 metre yüksekliğindeki, 3 bin 350 kilo ağırlığındaki bronz anıt iki el heykelinden oluşuyor; birbirine dokunan, destekleyen, davet eden ve koruyan iki el.
‘‘OLDUĞUN GİBİ KAL! SIRTINI DİK TUT’’
Ellerin üzerine yazı, Peter R. de Vries'in veda mektubunda bıraktığı ve 41 dilde yazılan şu mesajmış:
“Olduğun gibi kal... Gerekirse sırtını dik tut, zayıfların ve azınlıkların yanında ol, dürüstçe düşündüğünü söyle ve adalet duygunu dinle. Ve bunu çocuklarınıza aktarın. O zaman her şey yoluna girecek."
‘‘PETER R. DE VRİES KİMDİR?’’
1956 doğumlu Vries, 1978 yılında gazeteciliğe başladı. Polis adliye haberciliğinde uzmanlaştı. Çözülmemiş olayları aydınlatmaya yöneldi.
1995-2012 arasında Peter R. de Vries, misdaadverslaggever (Peter R. de Vries: : Suç Muhabiri) adıyla televizyon programı yaptı. Yüksek profilli vakaları ele aldı ve Hollanda’da izlenme rekoru kırdı. Ele aldığı olayları tehditlere aldırmadan araştırdı, onlarca yıldır Hollanda'da çözülmemiş olan çok sayıda polisiye olayı aydınlattı.
6 Temmuz 2021'de Amsterdam’da konuk olarak katıldığı bit televizyon programından sonra vuruldu. Dokuz gün sonra aldığı yaralardan dolayı öldü. Peter R. de Vries'in Amsterdam'ın göbeğinde gerçekleşen saldırı ve ölümü, tüm Hollanda'yı derinden etkiledi. Cenaze törenine binlerce kişi katıldı.
Anıtla ilgili yazıyı yazarken, ülkemi ve ülkemde mesleğimin içinde bulunduğu durumu düşündüm. Şu veriler, 24 temmuz Basın bayramı nedeniyle açıklanmıştı:
- Türkiye, Sınır Tanımayan Gazeteciler'in 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde (Reporters sans frontières - RSF) 180 ülke arasında Filistin, Venezuela, Yemen gibi ülkelerin gerisinde, 158’inci sırada yer alıyor.
- Uluslararası Basın Enstitüsü'nün (International Press Institute - IPI) Türkiye verilerine göre, şu anda 13 gazeteci cezaevinde bulunuyor.
- 2024 başından temmuz ayına kadar 219 gazeteciye yönelik hak ihlali tespit edildi. Bu ihlallerin 95'i "tehdit, hedef gösterme ve sözlü şiddet" oldu.
- 85 hak ihlali "tutuklama, gözaltı ve davaları içeren yasal yollarla yapılan şiddet" sınıfında yer alıyor. Hak ihlallerinden en az 25’i "fiziksel şiddet" olarak tespit edildi.
- Aynı sürede 110’dan fazla gazeteci en az 80 duruşmaya çıkartıldı. Bunların yalnızca 15’inde beraat kararı verildi. 16 gazeteciye hapis cezası verilirken, 58 gazetecinin duruşmaları ertelendi ya da hükmün açıklanması geri bırakıldı.
Açılış fotoğrafı ‘‘www.amsterdam.nl/nieuws’’den alınmıştır.