Amsterdam hafızası, kimliği çok iyi korunmuş ve korunmakta olan şehirlerden biri. Bu sadece
mimari açıdan değil, her bakımdan geçerli. Şehirde kullanılan eski toplu taşıma araçları da
bunlar arasında
Bir örnek…
Şehrin geçmişinde toplu taşımaya hizmet etmiş olan tramvaylar ve otobüslerden hayatta
kalanların bakımları yapılmış; turistik turlar düzenleniyor. Kar amacı gütmeyen, çarkın
dönmesini sağlamaya dönük bir etkinlik.
O turlardan birine katıldım. ‘‘Haarlemmermeerstation-Bovenkerk’’ yazıyor bilette. Gidiş
dönüş 9.5, tek yön 5 euro. Yeni yol inşaatları ve yeni ulaşım planları nedeniyle devre dışı
bırakılmış olan bir tramvay hattının bu etkinlik için onarılmış kesimi.
Hareket saatine göre evden çıkıp Bovenkerk durağına vardım. Beş dakika kadar bekledim,
bizim tramvay geldi.
Vatman ve yardımcısı indi, saate bakıp biraz peron olarak konulmuş zeminde bekleyen
yolcularla biraz sohbet ettikten sonra bir şeyleri kapatıp açarak ters yönde hareket için
hazırlıklarını yaptılar. Vatman dönüş yönündeki kumanda bölümüne geçti.
Yönü değişen 83 yıllık koltuklar
Geçerken de benim ters yöndeki koltukta dönerek kendisini izlemeye çalıştığımı görünce,
kalkmamı işaret etti. Kalktım. Koltuğun kenarından tutup şöyle bir asıldı. Koltuğun yönü
değişti. Koltuklar 1931 tarihliymiş ve ana malzemeleri ahşapmış. O zaman böyle tramvayın
gidiş yönüne göre değişebilecek şekilde yapılmış.
Vatman geçti yerine, yardımcı binip kapıyı kapattı, zil ‘‘çın çın’’ etti, yola koyulduk. Yardımcı
geldi, 5 euro verip tek yöne biletlerimi aldım. Biletler de tarihi aylık abonman biletinin tıpkı
basımı. Tamvaya bindiğiniz günü, özel zımba (prova pense) ile delip bileti veriyor, görevli.
Biraz sonra tekrar zil sesi. Tramvay durdu, yardımcı elinde bayrakla indi. Bir kavşağa gelmişiz.
Bayrakla işaret verip gelenleri durdurdu. Tramvay kavşağı geçince tekrar binip yerine geçti.
Arkasından ‘‘Şimdi karşıdan yönden tramvay gelecek’’ diye uyardılar. Tek hat olan raylar,
karşılaşma noktasında çift hat olarak döşenmiş. Karşıdan gelen tramvay hatlardan birinde
durdu. Bizim tramvayın yardımcısı inip makas değiştirdi. Böyle böyle geldik son durağa.
Tarihi tramvaydan tarihi otobüse
Yolculuğun devamı için tarihi otobüslerden birinin geleceği söylendi. O arada biraz sohbet ettik.
Vatmana ‘‘Fotoğrafınızı çekebilir miyim’’ dedim. Hem yalnız poz verdi hem bizimle fotoğraf çekindi.
Onlar yeni yolcularını alırken bizim otobüs geldi.
Otobüs de orijinal haline göre onarılmış, koltuklarından içerideki zil sistemine kadar her şey
ilk hizmete girdiği gibiymiş. Sürücünün arkasındaki camda bilgilendirme yazısı vardı. Yazının
fotoğrafını çekerken, şoförün yardımcısı daha ayrıntılı bilgiler olan bir broşür uzattı.
Tamvayın eski son durağına getirip indirdiler.
Tramvayı kısa adı EMA olan Otobüs Electrische Museumtramlijn Amsterdam (Amsterdam
Elektrikli Tramvay Müzesi), otobüsleri kısa adı BRAM olan Beheer en Restauratie van
Amsterdamse Museumbussen (Amsterdam Müze Otobüslerinin Korunması ve Restorasyonu
Vakfı) işletiyormuş. Çalışanların neredeyse tamamı gönüllerden oluşuyormuş.
Tek kişilik yolculuk
EMA ve BRAM’ın çalışması bu seferlerle sınırlı değil. Amsterdam’ın en merkezi noktası Dam
Meydanı çevresinde de dahil olmak üzere kapsamı daha geniş şehir turları var. İsterseniz
tramvayı ve otobüsü ayrı ayrı ya da birlikte kiralayıp kutlama amaçlı tur yapabiliyorsunuz.
İsterseniz ve ‘‘Denizde kum bende para’’ diyebiliyorsanız tramvayda tek kişi olarak da
gezebiliyorsunuz.
[email protected]
